Her zamanki gibi biz kendi bilim adamımızı tanımazken yurtdışında bilimsel kürsülerde ve tüm bilgisayar / sibernetik kitaplarında su mekaniği referanslarda yer alıyor.

Tarih bize neler söylüyor?

Artukoğulları Güneydoğu Anadoluyu fethederler. Şimdiki Cizre’de buluşlar yapan Abdülaziz İsmail bin Razzaz başkent Diyarbakır’a çağrılır. Yirmibeş yıl boyunca üretir ve üretir. Hükümdarların büyük takdirini toplar ve hükümdar (Eb’ül Feth Mahmut İbn-i Mahmet İbn-i Karaaslan) tarafından bu kitabı yazmakla görevlendirilir.

Verimli hayatının büyük başarılarına karşın son derece alçakgönüllü bir üslubu olan Eb-ül-iz 1183 yılında başlayıp 25 yıl süren icatlar kataloğunu o zamanlar resmi dil olan Arapça ile yazar. Bu kitabın üç nüshası kütüphanelerimizde 800 yıl durur ama bir kişi çıkıp uygulayıp teknoloji çağına hem bizim hem dünyanın belki 500 yıl önce girmesini sağlayamaz. Geçte olsa Avrupalılar tarafından yinede bizden önce keşfedilir. Otomatik Makineler tarihinde “Çağın Doruğuna Erişmiş Büyük Mühendis İbni Razzaz Cesari adıyla saygıyla anılır.

Neden buluşları bu kadar önemlidir?

İlk olarak mekanizmalar zamanının çok ötesindedirler. Enerji kaynağı , yönetim mekanizması ve feedback (geribesleme) sistemlerinin tümünün su, buhar gücü ve havanın itiş gücü ile yapılmış olması mucize gibidir. Üstelik tüm buluşlar insanımsı , estetik değerlere sahiptir. Ayrıca buluşları hayal ürünü değildir. Alman Profesörü Widemann tarafından tekrar üretilip çalıştırılmışlardır. (Erlangen Üniversitesi) Çağın Harika Bilgini ( Bedi-ül Zaman Abdulaziz İbn-i al-Razzaz al Cesari. evet bu eski isimler gerçekten çook uzun) lakaplı Eb-ül-iz ‘in kitabının kendisi kayıptır ama kopyaları, Topkapı Sarayı Üçüncü Ahmet Kütüphanesi (iki elyazması) ile Ayasofya Kütüphanesinde bulunur. (66 sayfası neyin değerli olduğunu anlayanlar tarafından çalınmış olarak)

Daha sonra Kültür Bakanlığı bu kopyadan “Olağanüstü Mekanik Araçların Bilgisi Hakkında Kitap” adında 3000 adet tıpkıbasım kitap basmıştır. (ISBN 975-17-0698-X Kültür Bakanlığı - 1990). Kitabın Türkçe çevirisi ise Sevim Tekeli tarafından hazırlanarak Türk Tarih Kurumu Yayınları başlığında 9751614473 numara ile basıldı.

Şimdi lafı daha fazla uzatmadan sizi kitabın çizimleri ve açıklamaları ile başbaşa bırakıyoruz.

OLAĞANÜSTÜ MEKANİK ARAÇLARIN BİLGİSİ HAKKINDA KİTAP

 CİZRELİ EB-ÜL-İZ EL CEZERİ VE OTOMATİK MAKİNALARI ESERİ İÇİN TIKLAYINIZ

1200 YILLARDA HAVA BASINCI VE SUYUN KALDIRMA KUVVETİNİ KULLANARAKİLK ABDEST ALMA ROBOTU YAPMIŞTIR.

TÜM VİDEOLAR İÇİN TIKLAYINIZ

Kaynak : www.ebuliz.com/

——————————————————————————–
* Arapça orijinal ismi; Kitab-ül Camii Beyn-el ilmi vel-amel En Nafi-i fi Sınaat-il hiyel -
İngilizcesi çeviri ismi; Al Jazari’s Book of Knowledge of Ingenious Mechanical Devices

Bu siteyi oluştururken başvurduğumuz bilimsel kaynak listesi:

Doç. Dr. Yavuz Unat
El-Cezerî’nin, Makine Yapımında Yararlı Bilgiler ve Uygulamalar Adlı Eseri1 (PDF formatında)
http://humanity.ankara.edu.tr/~unat/yu/M14.pdf
“Cezerî’nin Yapıtı”, Bilim ve Ütopya, Ocak 2002, Sayı 91, İstanbul 2002, s. 18–23.
http://humanity.ankara.edu.tr/~unat/yu/M11.pdf

“Cezerî Üzerine Türkçe ve Yabancı Kaynaklar”, Bilim ve Ütopya, Ocak 2002, Sayı 91, İstanbul 2002, s. 50–51.

Toygar Akman, 800 Yıl Önce Robotlar Yapan İlk Türk Sibernetik Bilgini Cizreli Eb-Ül-İz. E.C.A Kültür Yayını. İstanbul 1964.

Toygar Akman, Sibernetik Yaratıcılık, Bilgi Yayınevi. Ankara 1984, S. 22-63.

Konyalı İ. Hakkı, 8 Asır Evvel Türk Sarayları Makineleşmişti. Kara Amid Dergisi, Nisan 1969, Sayı 5.

Ibn Al Razzaz Al Jasari, The Book of Knowledge of Ingenious Mechanical Devices, Translated Donald R. Hill, Netherlands 1974.

Reichard Jasia, Robots (Fact Fiction And Prediction) Penguin Books Ltd.

http://www.gazute.com/index2.php?option=com_content&do_pdf=1&id=275

http://tr.wikipedia.org/wiki/El_Cezeri

http://en.wikipedia.org/wiki/Al-Jazari

Yorumlar